Một số kiến thức về phân vùng ổ cứng

Phân vùng chính (Primary Partition ) , Phân vùng Mở Rộng ( Extended Partition ) , Phân vùng Logic ( Logical Partition ) .

Sector ( cung từ ) là đơn vị lưu trữ nhỏ nhất trên ổ cứng . Sector có 4 giá trị , dao động từ 512 Bytes cho đến 4096 Bytes . ( theo số mũ của cơ số 2 ) .

Cluster (nhóm cung từ): là đơn vị lưu trữ nhỏ nhất để lưu file trên ổ cứng gồm từ 1-128 sector liên tục.

Chương trình khởi động Hệ Điều Hành ( chỉ là 1 đoạn mã ngắn , gọi là mã khởi động Boot Code ) được đặt ở 1 sector , gọi là Boot Sector . Mỗi phân vùng trên ổ cứng đều có 1 boot sector được đặt ở đầu phân vùng  . Boot Code của mỗi phân vùng là khác nhau và do mỗi Hệ Điều Hành sử dụng phân vùng tự cài đặt . Boot Setor của Đĩa Mềm chính là sector đầu tiên , đĩa mềm không chia phân vùng được ( Cuối tháng 3/2011 , người ta ngưng sản xuất đĩa mềm , đúng là hơi buồn  )

MBR ( Master Boot Record ) là sector đầu tiên của ổ cứng , không thuộc phân vùng nào cả , lại không phải là Boot Sector  . Khi ta bật máy tính , BIOS của MainBoard sẽ thực hiện thao tác Kiểm tra thiết bị phần cứng , sau đó là tìm Đoạn Mã khởi động Hệ Điều Hành ( HĐH ) . Nếu ta chọn khởi động từ ổ cứng , BIOS sẽ tìm đến MBR trước để nạp tiếp chương tình khởi động cho máy  . Tuy nhiên , MBR chưa thật sự nạp HĐH . Boot Code trong MBR sẽ xác định trong hiện tại : ổ cứng có chứa bao nhiêu Partition , có bao nhiêu HĐH , HĐH nào chiếm giữ phân vùng đó . Mỗi Phân vùng có 1 cờ hiệu ( Flag ) cho biết phân vùng có được ưu tiên kích hoạt ( Active ) khi khởi động hay không .

Có nhiều kiểu cờ như Boot , lba , lvm ( Logical Volume Manager ) …

Ví Dụ : Đối với cờ Boot ( ưu tiên khởi động ) , nếu cắm cờ ở phân vùng nào thì khi khởi động , MBR sẽ nạp Boot Code của phân vùng đó để khởi động HĐH tương ứng của nó . Cờ Boot chỉ được kích hoạt ở 1 phân vùng duy nhất . Chỉ có Phân vùng Chính hoặc Phân vùng Mở Rộng mới Active được , phân vùng logic không có khả năng đánh dấu kích hoạt , tức là không Active được .

Muốn thay đổi Active từ phân vùng này sang phân vùng khác , ta phải sử dụng 1 chương trình trung gian . Đó có thể là fdisk , Partition Magic của DOS hay là Gparted của Linux . Ví Dụ : sử dụng Gparted , click chuột phải vào 1 phân vùng , chọn Manage Flags ( Đây là mục quản lý Cờ ) . Sau đó chọn cờ mà mình muốn .

Phân vùng Mở Rộng chính là 1 nhánh của phân vùng chính , nhưng có tính năng mở rộng . Với tính năng này , ta có thể tạo ra nhiều phân vùng con bên trong nó . Các phân vùng này được gọi là Phân vùng Logic .

1 ổ cứng chỉ chia được tối đa là 4 Phân vùng chính . Giới hạn này là do MBR của Ổ cứng chỉ chứa được 4 mục ( entry ) , cho phép ta lưu thông tin của 4 phân vùng đĩa . Tuy nhiên , nó có thể chứa vô số phân vùng Logic .

Một số qui ước

Đối với HĐH Windows , Nó qui ước tên 1 phân vùng được gọi là 1 ổ đĩa , Kí hiệu là : B , C , … .Ví dụ : Windows thường đặt tên cho phân vùng cài đặt HĐH của nó là ổ đĩa C . Win chỉ cài được trên Phân vùng Chính ( Primary Partition ) và sử dụng duy nhất 1 phân vùng để cài đặt HĐH .

HĐH Linux có thể cài được trên Primary Partition và Logical Partition . Linux cần 2 phân vùng để cài đặt HĐH :

1) Phân vùng gốc chứa hạt nhân và hệ thống File gọi là root partition ( Linux Native partition ). Linux sử dụng ký tự / để gán cho phân vùng gốc nơi Linux được cài đặt và lưu trữ file .

2) Phân vùng tạm , gọi là Swap partition dùng làm không gian trao đổi khi bộ nhớ vật lý ( như RAM ) bị đầy .

Hạt Nhân Linux chính là trái tim của HĐH , nó xem tất cả các loại đĩa và thiết bị đều ở dạng tập tin . Hệ thống File của Linux có rất nhiều thư mục , đứng đầu là thư mục gốc ( root directory )
Linux sử dụng lệnh mount để gán tên của 1 phân vùng vào tên của 1 thư mục bất kỳ . Đừng nhẫm lẫn với root directory của người dùng ( trong thư mục gốc có chứa 1 thư mục là root , đây là thư mục của tài khoản root ) .

Tìm hiểu và Sử Dụng Grub

-Một số chương trình chiếm giữ MBR gọi là chương trình Boot Manager hay Boot Loader . Chúng hiển thị menu cho phép người dùng chọn HĐH . Khi người dùng chọn 1 HĐH trong danh sách , chương trình Boot Loader sẽ nạp Boot Sector tương ứng với phân vùng chứa HĐH được chọn . Sử dụng Boot Loader , ta không cần đặt cờ Boot cho mỗi phân vùng chính .

Trường hợp cài Win và cài 2 distro là Ubuntu và Mint

Phương án đưa ra là : chia 5 phân vùng . Win cần 1 phân vùng chính . Nhóm còn lại nhét vào 4 phân vùng Logic trong 1 phân vùng mở rộng . U và Mint , mỗi distro cần 1 phân vùng để cài / , 1 phân vùng để làm thư mục /home chung cho U và Mint ( dung lượng cần lớn 1 chút , nếu có cài lại U và Mint thì khỏi phải config lại ) , còn 1 phân vùng được làm Swap chung .

Tuy nhiên , Linux xem ổ cứng là 1 tập tin sda hoặc là hda , mount nó vào thư mục /dev , kí hiệu là /dev/sda ( nếu ổ đĩa theo chuẩn SCSI ) hoặc /dev/hda chẳng hạn .

.Đã chia 1 phân vùng NTFS trong ổ cứng , kí hiệu là ổ C . ( Đây là phân vùng cài Win , kí hiệu trong Linux là /dev/sda1 )

-Ta cài Distro Ubuntu trên /dev/sda2 ( là phân vùng thứ 2 của ổ cứng )

Thực hiện : Nên cài HĐH nào trước ? Nên cài Win trước , sau đó thì cài U và Mint sau ( cái nào cũng trước cũng được vì cả 2 đều xài Grub ,rất dễ cấu hình và lựa chọn ) Quá trình cài Win thì các bạn tự tìm hiểu nha . Cài win rồi thì … tiếp theo là cài 2 OS còn lại . Sau đó giả sử cài U trước Mint : Các tài liệu hướng dẫn cài đặt thì trên mạng có đầy , tui không nhắc lại , Chỉ đề cập 1 số vấn đề rất nhỏ .
Bỏ qua các bước ban đầu , chú ý tới bước phân vùng đĩa để cài đặt , nên chọn chế độ chỉnh Manual.

Cài thư mục / và thư mục /home ở 2 phân vùng khác nhau .

Trong quá trình cài đặt , ở phần Advanced ( Nâng Cao ) , ta nên bỏ qua bước này vì mặc định Grub sẽ được cài đặt vào MBR và lưu thông tin trên phân vùng gốc được cài Ubuntu . Cần chú ý mục Install boot loader . Hình này là chụp trong máy ảo ( chỉ là hình sưu tầm , không phải tui chụp ) .

và …..và …. Bắt đầu cài Mint . .
Các bước cài giống như trên , nhưng chú ý ở phần Manual . Chọn thư mục / và /home ở 2 phân vùng khác nhau . Do thư mục /home sẽ dùng chung với U nên ta sẽ cài nó vào chung phân vùng đã cài thư mục /home của U , nhưng quan trọng nhất là không click chọn vào ô format , nếu lỡ tay thì toàn bộ phân vùng cài thư mục /home của U coi như bị xóa sạch .

Đến phần Advanced ( Nâng Cao ) , chú ý mục Install boot loader . Có 2 phương án để bạn lựa chọn :

1) Nếu giữ mặc định , bỏ qua phần chọn Boot Loader , Grub của Mint sẽ cài đè lên Ảnh grub của U trong MBR . Ta vẫn khởi động vào U được nhưng khi vào U , gõ lệnh update-grub sẽ không còn tác dụng . Vào Mint , gõ lệnh update-grub thì có tác dụng . ( Chạy lệnh update phải dùng quyền sudo )
2) Nếu không muốn giữ mặc định , ta chọn trong mục Boot Loader , cài Grub lên cùng phân vùng với thư mục cài / của Mint , Ảnh Grub sẽ được cài vào Boot sector của Phân vùng cài Mint . Như vậy , Ảnh Grub trong MBR của U vẫn giữ nguyên , lệnh update-grub chỉ có tác dụng khi ta khởi động vào U và sử dụng U . Vẫn boot vào Mint được .

Tại sao không sử dụng thêm 1 phân vùng để chọn cài thư mục /boot sử dụng chung cho U và Mint ?

Kinh nghiệm : Khi tiến hành cài đặt U 10.04 32 bit và Mint 9 Isadora 32 bit , cài U trước , Mint sau , Cùng sử dụng chung 1 phân vùng để cài thư mục /boot ( lúc đó U và Mint cùng sử dụng nhân có số hiệu là 2.6.32-21 nhưng thực tế là 2 nhân của 2 bản là khác nhau , trong thư mục /boot cũng thấy rõ là có 2 nhân khác nhau ) nhưng lúc khởi động xong , chọn Boot là U thì nó toàn nhảy vào Mint ( thử thay đổi uuid cũng không được ) ( phải cài lại từ đầu đối với cả 2 bản , rất là đau đầu )

Trường hợp cài Win và cài 3 distro là Ubuntu , Mint , Fedora cũng tương tự .

Kỹ thuật LVM là 1 kỹ thuật hay , ở đây có thể ứng dụng khi sử dụng thư mục /home như 1 ổ LVM xài chung cho nhiều bản Linux .
Tài liệu về cài Fedora 13 và sử dụng LVM thì xem tại đây
Trong ubuntu cũng có công cụ LVM . Muốn sử dụng ở giao diện đồ họa ta cài 2 gói : lvm2 và
system-config-lvm . Cài bằng Synaptic hoặc sử dụng dòng lệnh cũng được .

Vấn Đề Phục Hồi Grub và Burg

Muốn tùy chỉnh và thay đổi màu hình nền dễ dàng khi khởi động , ta có thể dùng Burg cài đè lên Grub . Burg cũng là 1 chương trình Boot Loader , được viết tương tự như Grub , tuy nhiên nó lại rất dễ thay đổi hình nền khi khởi động . Chi tiết cài đặt xem tại đây. Muốn đổi theme thì nhấn phím t khi xuất hiện menu khởi động .

Do nguyên nhân gì đó khiến ta phải cài lại Grub , nếu quá trình này lặp lại nhiều lần có thể làm cho file ảnh Grub trong MBR sẽ bị lỗi , có trường hợp Boot vẫn được , nhưng chờ đợi rất lâu . Bản thân tui thì giải quyết theo cách sau : sử dụng Hiren Boot CD .

Khởi động máy , mở Bios , chọn khởi động từ đĩa CD . Đưa đĩa Hiren Boot vào . Chọn mục Start Boot CD . Hiện ra 1 bảng chọn , chọn số 9 , sau đó chọn mục MBR Tools như hình vẽ

Tui thì chọn Công cụ MBR Work , dễ xài nhưng rất nguy hiểm , dễ mất dữ lệu như chơi . Xem hình :

Sau khi chạy chương trình , nó hiện lên bảng sau :

Ta cần chú ý số 4 và số 5 , xem hình :

Bạn nào buồn đời , không biết làm gì thì có thể chọn số 4 .Chỉ 1 câu trả lời yes thôi , toàn bộ bảng thông tin về Partition ( Table of Partition ) sẽ không cánh mà bay , dữ liệu trên đĩa coi như khỏi xài  . Chỉ có 1 cách cứu , đó là trước khi thực hiện việc này , bạn phải backup MBR vào 1 file ( sử dụng phần mềm này hoặc 1 phần mềm MBR khác ) .Tuy nhiên , người ta chỉ xóa khi MBR bị nhiễm Virus quá nặng , không diệt được . Lúc đó , sẽ không ai lại đi dại dột làm công việc Backup 1 MBR đã bị nhiễm virus .

Cá nhân tui chỉ muốn xóa Grub trong MBR , do đó chọn số 5 ( cài đặt mã MBR chuẩn ) . Nhiệm vụ chính của nó là xóa bỏ các Boot Manager như Grub ,.. trong MBR . Do đó , sau khi khởi động lại , nếu có phân vùng nào được Active cờ Boot , Boot Sector của phân vùng đó sẽ được nạp vào MBR , HĐH tại phân vùng đó được khởi động . Điển hình là Win do Win được cài trên Phân vùng Chính nếu được Active .

Bây giờ , ta tiến hành cài lại Grub , sử dụng Live CD ubuntu 10.04 ( sử dụng bản U khác cũng được ) . Bỏ đĩa CD vào , chọn chạy thử với Ubuntu ( tiếng Anh là Try with … gì gì đó hổng nhớ ) . Mở Terminal lên , đánh lệnh này :

Mã:

  sudo mount /dev/sda8 /mnt

Với sda8 là phân vùng gốc cài Linux . ( Nếu xài Fedora vẫn có thể dùng Live CD của Ubuntu để phục hồi Grub ) . Còn muốn biết rõ Linux được cài trên phân vùng nào thì sử dụng tiện ích Disk Utility và Gparted trong Live CD của U ( mở mục System ->Administration lên sẽ thấy ) . Sau đó sẽ đánh lệnh sau :

Mã:

sudo grub-install –root-directory=/mnt /dev/sda

Lệnh này có tác dụng cài ảnh Grub được tạo bởi các tập tin của Grub được lưu trong thư mục gốc ở phân vùng /dev/sda8 ( qua trung gian là thư mục /mnt được liên kết bởi lệnh mount ) vào MBR của ổ cứng sda .

Vấn đề khác

Nếu trước đó Burg được cài chung với phân vùng cài Linux , sau khi cài Grub thì ảnh Burg đương nhiên bị xóa trong MBR . Ta tiến hành cài lại Burg từ Synaptic , tuy nhiên trong quá trình cài , không thấy xuất hiện các thông báo cấu hình cũng như phân vùng cài Burg ( hơi lạ vì cài Burg lần đầu tiên thì có thông báo rõ ràng ) . Quá trình cài không có vấn đề , nhưng khi khởi động lại thì không thấy ảnh nền của Burg , chỉ có Grub khởi động mà thôi mặc dù các tập tin cấu hình cho Burg đã được cài trong các thư mục /boot và /etc . Sao thế nhỉ ? Thử gõ lệnh :

Mã:

sudo burg-install /dev/sda

Nó thông báo quá trình cài đặt đã hoàn tất , không gặp lỗi . Tuy nhiên , khởi động lại vẫn không thấy menu của Burg .   Như vậy lệnh trên có vấn đề trong trường hợp này .

Cuối cùng , tui gõ lệnh sau thì thành công :

Mã:

sudo burg-install –root-directory=/ /dev/sda

Lệnh này sẽ cài đặt menu của Burg từ phân vùng gốc vào MBR của ổ cứng sda .
Lệnh update-burg có tác dụng tương tự như update-grub ( phải sử dụng quyền sudo )
Các bước cấu hình , lựa chọn HĐH khi khởi động tương tự như Grub .
Thôi ngưng tại đây